Cấu trúc rẽ nhánh (Conditional Statement)

if điều_kiện:
    # Code thực thi khi điều kiện đúng
    câu_lệnh_1
    câu_lệnh_2

age = 18
 
if age >= 18:
    print("Bạn đã đủ tuổi trưởng thành")
    print("Chào mừng bạn!")
 
print("Chương trình kết thúc")

# Điều kiện trả về True/False
is_student = True
 
if is_student:
    print("Bạn là học sinh")
 
# Tương đương với
if is_student == True:
    print("Bạn là học sinh")

score = 85
 
if score >= 80:
    print("Điểm của bạn: Giỏi")
 
if score > 90:
    print("Xuất sắc!")  # Không in vì score = 85
 
# So sánh nhiều điều kiện
temperature = 25
 
if temperature > 30:
    print("Trời nóng")
 
if temperature >= 20 and temperature <= 30:
    print("Thời tiết dễ chịu")  # In ra dòng này

if điều_kiện:
    # Code khi điều kiện đúng
    câu_lệnh_1
else:
    # Code khi điều kiện sai
    câu_lệnh_2

age = 15
 
if age >= 18:
    print("Bạn đã trưởng thành")
else:
    print("Bạn chưa trưởng thành")  # In ra dòng này
 
# Ví dụ số chẵn/lẻ
number = 7
 
if number % 2 == 0:
    print(f"{number} là số chẵn")
else:
    print(f"{number} là số lẻ")  # In ra: 7 là số lẻ

password = "python123"
 
if len(password) >= 8:
    print("Độ dài mật khẩu hợp lệ")
 
    if password.isalnum():
        print("Mật khẩu chỉ chứa chữ và số")
    else:
        print("Mật khẩu có ký tự đặc biệt")
else:
    print("Mật khẩu quá ngắn")

if điều_kiện_1:
    # Code khi điều_kiện_1 đúng
    câu_lệnh_1
elif điều_kiện_2:
    # Code khi điều_kiện_2 đúng
    câu_lệnh_2
elif điều_kiện_3:
    # Code khi điều_kiện_3 đúng
    câu_lệnh_3
else:
    # Code khi tất cả điều kiện trên đều sai
    câu_lệnh_4

score = 85
 
if score >= 90:
    print("Xếp loại: Xuất sắc")
elif score >= 80:
    print("Xếp loại: Giỏi")  # In ra dòng này
elif score >= 70:
    print("Xếp loại: Khá")
elif score >= 60:
    print("Xếp loại: Trung bình")
else:
    print("Xếp loại: Yếu")

temperature = 15
 
if temperature > 35:
    print("Rất nóng")
elif temperature > 30:
    print("Nóng")
elif temperature > 25:
    print("Ấm")
elif temperature > 20:
    print("Mát")  # In ra dòng này
elif temperature > 15:
    print("Lạnh")
else:
    print("Rất lạnh")

age = 20
has_license = True
 
if age >= 18 and has_license:
    print("Bạn có thể lái xe")  # In ra dòng này
elif age >= 18 and not has_license:
    print("Bạn cần có bằng lái")
else:
    print("Bạn chưa đủ tuổi")
 
# Ví dụ với or
day = "Saturday"
 
if day == "Saturday" or day == "Sunday":
    print("Cuối tuần!")  # In ra dòng này
else:
    print("Ngày trong tuần")

# Bằng: ==
print(5 == 5)   # True
print(5 == 3)   # False
 
# Không bằng: !=
print(5 != 3)   # True
print(5 != 5)   # False
 
# Lớn hơn: >
print(10 > 5)   # True
print(5 > 10)   # False
 
# Nhỏ hơn: <
print(5 < 10)   # True
print(10 < 5)   # False
 
# Lớn hơn hoặc bằng: >=
print(10 >= 10) # True
print(10 >= 5)  # True
 
# Nhỏ hơn hoặc bằng: <=
print(5 <= 10)  # True
print(5 <= 5)   # True
 
# So sánh chuỗi
print("apple" == "apple")   # True
print("Apple" == "apple")   # False (phân biệt hoa thường)

age = 25
has_ticket = True
 
if age >= 18 and has_ticket:
    print("Được vào xem phim")  # In ra dòng này
 
# Bảng chân trị AND
print(True and True)    # True
print(True and False)   # False
print(False and True)   # False
print(False and False)  # False

is_weekend = True
is_holiday = False
 
if is_weekend or is_holiday:
    print("Được nghỉ!")  # In ra dòng này
 
# Bảng chân trị OR
print(True or True)     # True
print(True or False)    # True
print(False or True)    # True
print(False or False)   # False

is_raining = False
 
if not is_raining:
    print("Trời không mưa, đi chơi!")  # In ra dòng này
 
# Ví dụ khác
has_permission = False
 
if not has_permission:
    print("Bạn không có quyền truy cập")  # In ra dòng này

age = 20
is_student = True
has_id = True
 
if (age >= 18 and age <= 25) and is_student and has_id:
    print("Được giảm giá 50%")  # In ra dòng này
 
# Ví dụ phức tạp hơn
score = 75
attendance = 85
 
if (score >= 80 or attendance >= 80) and score >= 60:
    print("Đạt yêu cầu")  # In ra dòng này

# Kiểm tra phần tử trong list
fruits = ["apple", "banana", "orange"]
 
if "apple" in fruits:
    print("Có apple trong danh sách")  # In ra dòng này
 
if "grape" not in fruits:
    print("Không có grape trong danh sách")  # In ra dòng này
 
# Kiểm tra ký tự trong chuỗi
text = "Hello Python"
 
if "Python" in text:
    print("Tìm thấy Python")  # In ra dòng này
 
if "Java" not in text:
    print("Không tìm thấy Java")  # In ra dòng này
 
# Kiểm tra key trong dictionary
user = {"name": "John", "age": 25}
 
if "name" in user:
    print(f"Tên: {user['name']}")  # In ra: Tên: John

giá_trị_nếu_đúng if điều_kiện else giá_trị_nếu_sai

age = 20
 
# Cách thông thường
if age >= 18:
    status = "Adult"
else:
    status = "Minor"
 
# Cách viết ngắn gọn (ternary operator)
status = "Adult" if age >= 18 else "Minor"
print(status)  # Adult
 
# Ví dụ khác
score = 85
result = "Pass" if score >= 60 else "Fail"
print(result)  # Pass
 
# Sử dụng trong print
temperature = 30
print("Hot" if temperature > 25 else "Cold")  # Hot
 
# Lồng nhiều điều kiện (không khuyến khích)
score = 75
grade = "A" if score >= 90 else "B" if score >= 80 else "C" if score >= 70 else "D"
print(grade)  # C

# Falsy values
if 0:
    print("Không in")  # 0 là falsy
 
if "":
    print("Không in")  # Chuỗi rỗng là falsy
 
if []:
    print("Không in")  # List rỗng là falsy
 
if None:
    print("Không in")  # None là falsy
 
# Truthy values
if 1:
    print("In ra")  # Số khác 0 là truthy
 
if "Hello":
    print("In ra")  # Chuỗi không rỗng là truthy
 
if [1, 2, 3]:
    print("In ra")  # List không rỗng là truthy
 
# Ứng dụng thực tế
user_input = input("Nhập tên: ")
 
if user_input:  # Kiểm tra có nhập gì không
    print(f"Xin chào, {user_input}!")
else:
    print("Bạn chưa nhập tên")

weight = float(input("Nhập cân nặng (kg): "))
height = float(input("Nhập chiều cao (m): "))
 
bmi = weight / (height ** 2)
 
print(f"BMI của bạn: {bmi:.2f}")
 
if bmi < 18.5:
    print("Phân loại: Gầy")
elif bmi < 25:
    print("Phân loại: Bình thường")
elif bmi < 30:
    print("Phân loại: Thừa cân")
else:
    print("Phân loại: Béo phì")

year = int(input("Nhập năm: "))
 
if (year % 4 == 0 and year % 100 != 0) or (year % 400 == 0):
    print(f"{year} là năm nhuận")
else:
    print(f"{year} không phải năm nhuận")

correct_username = "admin"
correct_password = "python123"
 
username = input("Username: ")
password = input("Password: ")
 
if username == correct_username and password == correct_password:
    print("Đăng nhập thành công!")
    print("Chào mừng bạn đến hệ thống")
elif username == correct_username:
    print("Sai mật khẩu!")
else:
    print("Tên đăng nhập không tồn tại!")

age = int(input("Nhập tuổi: "))
is_student = input("Bạn có phải học sinh/sinh viên? (yes/no): ").lower() == "yes"
is_weekend = input("Hôm nay có phải cuối tuần? (yes/no): ").lower() == "yes"
 
base_price = 100000  # 100k VND
 
if age < 5:
    price = 0
    print("Miễn phí cho trẻ em dưới 5 tuổi")
elif age < 18:
    price = base_price * 0.5
    print("Giảm 50% cho trẻ em từ 5-17 tuổi")
elif age >= 60:
    price = base_price * 0.7
    print("Giảm 30% cho người cao tuổi")
else:
    price = base_price
 
    if is_student:
        price *= 0.8
        print("Giảm thêm 20% cho học sinh/sinh viên")
 
    if is_weekend:
        price *= 1.2
        print("Phụ thu 20% cho ngày cuối tuần")
 
print(f"Giá vé cuối cùng: {price:,.0f} VND")

math = float(input("Điểm Toán: "))
literature = float(input("Điểm Văn: "))
english = float(input("Điểm Anh: "))
 
average = (math + literature + english) / 3
 
print(f"Điểm trung bình: {average:.2f}")
 
# Điều kiện xếp loại giỏi: TB >= 8 và không có môn nào < 6.5
if average >= 8 and math >= 6.5 and literature >= 6.5 and english >= 6.5:
    print("Xếp loại: Giỏi")
# Điều kiện xếp loại khá: TB >= 6.5 và không có môn nào < 5
elif average >= 6.5 and math >= 5 and literature >= 5 and english >= 5:
    print("Xếp loại: Khá")
# Điều kiện xếp loại trung bình: TB >= 5 và không có môn nào < 3.5
elif average >= 5 and math >= 3.5 and literature >= 3.5 and english >= 3.5:
    print("Xếp loại: Trung bình")
else:
    print("Xếp loại: Yếu")

# ❌ SAI
if age >= 18
    print("Adult")
 
# ✅ ĐÚNG
if age >= 18:
    print("Adult")

# ❌ SAI
if age >= 18:
print("Adult")
 
# ✅ ĐÚNG
if age >= 18:
    print("Adult")

# ❌ SAI - Gán giá trị, không phải so sánh
if age = 18:
    print("Adult")
 
# ✅ ĐÚNG - So sánh
if age == 18:
    print("Adult")

age = 20
 
# ❌ SAI - Muốn kiểm tra age trong khoảng 18-25
if age >= 18 or age <= 25:  # Luôn đúng!
    print("Trong khoảng")
 
# ✅ ĐÚNG
if age >= 18 and age <= 25:
    print("Trong khoảng")
 
# Hoặc dùng cách viết ngắn gọn
if 18 <= age <= 25:
    print("Trong khoảng")